Bảng Tra Hóa Chất – Hướng Dẫn Chọn Vật Liệu Bơm Công Nghiệp

Trong các ngành công nghiệp hóa chất, xử lý nước, thực phẩm, dược phẩm, việc lựa chọn đúng máy bơm công nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào khả năng chịu ăn mòn của vật liệu bơm.
Với hơn 14 năm kinh nghiệm trong ngành, các chuyên gia từ Vimex luôn khuyến nghị: Bảng tra hóa chất là công cụ quan trọng giúp bạn chọn đúng vật liệu bơm và đảm bảo an toàn khi vận hành.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu:

• Bảng tra hóa chất là gì
• Các dạng ăn mòn phổ biến trong máy bơm
• Cách sử dụng bảng tra hóa chất để chọn bơm đúng
• Lưu ý quan trọng khi chọn vật liệu bơm

1. Bảng tra hóa chất là gì?

Bảng tra hóa chất (Chemical Compatibility Chart) giúp xác định khả năng chịu hóa chất của các vật liệu bơm như kim loại, nhựa kỹ thuật, phớt, gioăng khi tiếp xúc với dung dịch.

• Giúp kiểm tra độ an toàn của các bộ phận tiếp xúc (wetted parts).
• Giúp dự đoán tuổi thọ thiết bị và giảm thiểu hư hỏng.
• Cho biết các cấp đánh giá: Tốt (A), Trung bình (B), Không phù hợp (C).

Các yếu tố ảnh hưởng đến tính kháng hóa chất:

• Nhiệt độ chất lỏng
• Nồng độ dung dịch
• Tạp chất, hạt mài
• Khí hòa tan hoặc áp suất cao

2. Các dạng ăn mòn thường gặp trong máy bơm

a) Ăn mòn đều (Uniform Corrosion)

• Bề mặt kim loại suy giảm đồng đều theo thời gian.
• Dễ dự đoán và giảm thiểu bằng cách dùng vật liệu kháng hóa chất theo bảng tra hóa chất.

b) Ăn mòn điện hóa (Galvanic Corrosion)

• Xảy ra khi hai kim loại khác nhau tiếp xúc trong môi trường axit hoặc kiềm.
• Giải pháp: đồng bộ vật liệu toàn bộ hệ thống bơm – ống – van.

c) Ăn mòn rỗ (Pitting Corrosion)

• Ăn mòn cục bộ, xuất hiện khi lớp phủ bảo vệ bị phá vỡ.
• Nghiêm trọng hơn khi bơm hóa chất có hạt rắn hoặc vận hành lưu lượng cao.

d) Ăn mòn kẽ hở (Crevice Corrosion)

• Xảy ra trong khe hở, vùng ứ đọng như mặt bích, vòng đệm.
• Thường gặp khi bơm hoạt động gián đoạn.

e) Ăn mòn ứng suất (Stress Corrosion)

• Sự kết hợp giữa ứng suất cơ học và hóa chất gây nứt gãy linh kiện.

f) Ăn mòn do vi sinh (MIC)

• Gặp khi bơm nước chưa xử lý hoặc dung dịch chứa vi khuẩn sinh ăn mòn.

3. Cách dùng bảng tra hóa chất để chọn vật liệu bơm

Để chọn đúng máy bơm công nghiệp, bạn cần kết hợp bảng tra hóa chất và thông số kỹ thuật bơm theo 5 bước sau:

Bước 1 – Xác định hóa chất cần bơm

• Tên hóa chất, nồng độ, nhiệt độ làm việc.
• Có hạt mài, tạp chất hoặc khí hòa tan không?

Bước 2 – Xác định các bộ phận tiếp xúc

• Thân bơm, ống bơm, trục, cánh bơm, phớt, gioăng, vòng đệm.
• Đặc biệt chú ý vật liệu phớt: PTFE, Viton, EPDM, FKM.

Bước 3 – Tra bảng kháng hóa chất

• Kiểm tra mức đánh giá của từng vật liệu với hóa chất cụ thể.
• Lưu ý nhiệt độ tối đa và nồng độ giới hạn.

Bước 4 – Đồng bộ vật liệu toàn hệ thống

• Đảm bảo ống dẫn, van, phụ kiện cũng kháng hóa chất tương thích với bơm.

Bước 5 – Ưu tiên an toàn cho môi trường khắc nghiệt

• Chọn PVDF, PTFE, PFA hoặc Inox 316L/316Ti cho hóa chất ăn mòn mạnh.

4. Tại sao bảng tra hóa chất lại quan trọng?

Trong các ngành công nghiệp hóa chất, xử lý nước, thực phẩm, dược phẩm, dầu khí, việc chọn sai vật liệu bơm có thể dẫn đến những sự cố nghiêm trọng: hỏng hóc thiết bị, rò rỉ hóa chất, ảnh hưởng an toàn lao động, gây thiệt hại lớn về chi phí và thời gian sản xuất.
Bảng tra hóa chất chính là “cẩm nang kỹ thuật” giúp bạn đưa ra quyết định chính xác khi lựa chọn vật liệu bơm và thiết bị phụ trợ.

Dưới đây là 4 lý do quan trọng mà kỹ sư, nhà máy và doanh nghiệp không thể bỏ qua:

4.1. Giảm thiểu rủi ro ăn mòn – Bảo vệ bơm và hệ thống

Hóa chất công nghiệp thường có tính ăn mòn rất cao, đặc biệt với:

• Axit mạnh: HCl, H2SO4, HNO3…
• Dung dịch kiềm: NaOH, KOH, dung dịch vôi…
• Dung môi hữu cơ: Acetone, Methanol, Toluene…

Nếu chọn sai vật liệu:

• Thân bơm, cánh bơm, trục bơm có thể bị ăn mòn nhanh chóng.
• Phớt, gioăng, vòng đệm có thể mất độ đàn hồi, dẫn tới rò rỉ hóa chất.
• Ăn mòn cục bộ còn có thể gây nứt vỡ linh kiện, khiến hệ thống dừng hoạt động.

Nhờ bảng tra hóa chất, bạn sẽ biết chính xác:

• Vật liệu nào tương thích → bảo vệ thiết bị.
• Vật liệu nào không phù hợp → tránh rủi ro hỏng hóc.
• Vật liệu nào dùng được có điều kiện → kiểm soát nhiệt độ, nồng độ hoặc thời gian tiếp xúc.

Ví dụ thực tế:

• Với axit HCl 37%, bảng tra khuyến nghị chọn PVC, PVDF hoặc PTFE thay vì Inox 304.
• Với dung môi acetone, nên dùng PTFE hoặc inox 316Ti thay vì PP để tránh giòn nứt.

Bơm định lượng Dosaki KM vật liệu PVDF dùng bơm axit, bazo mạnh, nồng độ cao

4.2. Tăng tuổi thọ thiết bị – Giảm bảo trì, vận hành ổn định

Chọn đúng vật liệu chịu hóa chất theo bảng tra giúp:

• Ngăn hỏng hóc sớm → giảm tần suất thay thế thiết bị.
• Giữ hiệu suất bơm ổn định → lưu lượng, áp lực không bị suy giảm.
• Bảo vệ các chi tiết quan trọng như trục, bạc đạn, phớt cơ khí, gioăng.

Đặc biệt, với máy bơm hóa chất công nghiệp vận hành liên tục, chỉ cần một chi tiết nhỏ không tương thích cũng có thể:

• Làm giảm hiệu suất bơm tới 30 – 50%.
• Gây ra hiện tượng cavitation hoặc kẹt trục.
• Ảnh hưởng dây chuyền sản xuất và hệ thống phụ trợ.

4.3. Tiết kiệm chi phí – Giảm hỏng hóc và sự cố dừng máy

Trong nhà máy, chi phí lớn nhất không phải thay linh kiện mà chính là thời gian dừng sản xuất.
Chọn sai vật liệu bơm → ăn mòn nhanh, dẫn tới:

• Phải thay thế phụ kiện liên tục.
• Phát sinh chi phí bảo trì, nhân công, thay thế phớt, gioăng.
• Gây gián đoạn sản xuất, giảm năng suất, chậm tiến độ đơn hàng.

Theo thống kê ngành sản xuất hóa chất:

• 60% sự cố máy bơm liên quan đến ăn mòn hóa chất.
• 35% chi phí bảo trì có thể tiết kiệm nếu dùng đúng vật liệu ngay từ đầu.

Bảng tra hóa chất giúp doanh nghiệp:

• Lựa chọn chính xác ngay từ bước đầu → giảm chi phí đầu tư.
• Tăng ROI cho hệ thống bơm → tiết kiệm 20–40% chi phí bảo dưỡng.

4.4. Đảm bảo an toàn lao động – Tránh rò rỉ, tràn đổ hóa chất

Sai vật liệu bơm có thể gây rò rỉ, nứt vỡ thiết bị, dẫn đến:

• Nguy cơ cháy nổ khi bơm dung môi dễ bay hơi.
• Ô nhiễm môi trường khi hóa chất độc hại tràn ra.
• Ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng cho công nhân tiếp xúc trực tiếp.

Dựa vào bảng tra hóa chất, bạn có thể:

• Chọn vật liệu bơm an toàn, chịu ăn mòn, chịu nhiệt, không phản ứng với dung dịch.
• Tăng khả năng vận hành ổn định, hạn chế rủi ro tràn đổ.
• Đảm bảo an toàn lao động và tuân thủ tiêu chuẩn an toàn môi trường.

5. Lưu ý khi chọn vật liệu bơm theo bảng tra hóa chất

• PVDF, PTFE, PFA: chịu hóa chất ăn mòn cao, axit đặc, nhiệt độ cao.
• Polypropylene (PP): phù hợp bơm hóa chất nhẹ, giá thành hợp lý.
• Inox 316/316Ti: bền cơ học, chịu nhiệt, kháng dung môi tốt.
• Gioăng Viton/FKM: chịu dầu, dung môi hữu cơ.
• Gioăng EPDM: phù hợp bơm nước, dung dịch kiềm.

Chọn bơm màng vật liệu PVDF để bơm hoá chất nồng độ cao

Kết luận

Bảng tra hóa chất là công cụ bắt buộc khi chọn máy bơm công nghiệp.
Hãy luôn:

• Kiểm tra khả năng chịu hóa chất của từng bộ phận tiếp xúc
• Đồng bộ vật liệu giữa bơm, đường ống, phụ kiện
• Tham khảo tài liệu nhà sản xuất để có số liệu chính xác nhất

Nếu bạn cần tư vấn chọn máy bơm hóa chất, vật liệu bơm hoặc bảng tra khả năng chịu hóa chất cho hệ thống, Vimex sẵn sàng hỗ trợ bạn từ A–Z.

Các dòng bơm hoá chất vật liệu nhựa khác nhau tại Vimex

Điện thoai hỗ trợ: 0989 775 196 ( Hồng – Bơm công nghiệp VIMEX)